تاثیر رسانه ها – تلویزیون و بازی های کامپیوتری بر کودکان
نویسنده: پاتریشا ام گرین فیلد
ارتباط چیست و به چه کار می آید؟
رادیو و تلویزیون رسانه هستند : وسایل ارتباط جمعی ، وسایلی تکنیکی که اهمیت اجتماعی دارند و در خدمت ارتباطات می باشند.
برای برقراری ارتباط باید پیامی را تبادل کنیم و کد آن پیام را تفسیر نماییم .
وقتی دو یا چند نفر باهم گفتگو می کنند، پیام به شکل گفتار میان آنان رد و بدل می شود . در این نوع ارتباط همه افراد ارسال کننده و دریافت کننده پیام هستند( یک به یک ). اما اگر سخنگویی برای عده ای از حضار مشغول سخنرانی باشد تنها او ارسال گر پیام است و حضار ، شنونده و دریافت کننده پیام هستند ( یک به چند) .
ارتباط رسانه ای هم از همین نوع تبادل ارتباط است یعنی یک به چند یا به عبارتی ارتباط یک طرفه .
توجه داشته باشید که در یک سالن وقتی سخنگویی سخنرانی می کند، یا یک نمایشی اجرا می شود ، تشویق حضار با دست یا با گفتار، پیامی است که از طرف آنان ارسال می شود و توسط سخنوران یا هنرمندان نمایش یا موسیقی شنیده و دیده می شود.
نوشتار اولین شکل مهندسی افکار است که اجازه آرشیو کردن ، صورت برداری ، تغییر و تصحیح و ارسال آنرا به افکار ما می دهد و در ثبت و در بخاطر نگه داشتن تاریخ ها ، حساب ها ، فرمول ها ، کمیت ها و اندازه ها حافظه ما را یاری می دهد و نیز کمک می کند تا در ارتباطات فاصله ای بتوانیم آنرا ارسال نماییم .
و می تواندچنان موثق و معتبر باشد که در ارتباطات فاصله دار از آن استفاده شود.
برتری و قدرت این رسانه نوشتاری تا قرن بیستم بود یعنی ورود رادیو و تلویزیون
پیام یک وسیله ارتباط جمعی ، بوسیله تکنولوژِی آن وسیله و شکل و کد مخصوص آن وسیله به ما منتقل می شود تا اطلاعات آنرا دریافت نماییم.
در این کتاب نویسنده سعی بر آن دارد تا تحقیقاتی در مورد تاثیر رسانه بر ذهن کودک انجام دهد.
رابطه میان زبان و ذهن چیست ؟
در سالهای 1963 و 64 در کشور سنگال دو تحقیق انجام گرفت . تحقیقات گرین فیلد برای اولین بار در مورد تاثیر رادیو بر کودکان بود و چون فرزند وی خیلی به بازی های کامپیوتری علاقه مند بود بر آن شد تا در این مورد هم تحقیقاتی انجام دهد.
در آمریکا گروهی از مردم را سیب زمینی های روی کاناپه می نامند چرا که مدت زیادی از عمر خود را به دیدن تلویزیون و خوردن تنقلات در جلوی آن صرف می کنند.
آیا به نظر شما تلویزیون یک بچه نگاه دار بی هزینه است ، چرا که سبب می شود فرزندانتان در جلوی آن مدتی ساکت و بی سر وصدا به تماشای برنامه ها سرگرم شوند؟
تلویزیون تنها یک وسیله سرگرم کننده است و بهتر است انسان بجای تلف کردن وقت خود جلوی تلویزیون کمی از خانه بیرون رود و اوقات فراغتش را با دوستان و خانواده سپری کند، یا به مطالعه کتاب و روزنامه بپردازد.
تلویزیون وسیله ایست مجهول ، برعلیه هوش ، که تنها القاگر مصرف تنقلات می شود. در سالهای اخیر علاوه بر تلویزیون کامپیوتر هم جوانان زیادی را به خود مشغول کرده است . بازی های کامپیوتری در نظر برخی بهتر از تماشای تلویزیون است، اما در نظر عده ای دیگر باعث خشونت زایی و انزوا طلبی جوانان می شود.
تأثیر مخرب این رسانه های الکترونیکی بر جوانان بعلت نوع و کیفیت استفاده از آنهاست . اگر کودکان ونوجوانان بدون حضور بزرگتر ها به تماشای تلویزیون و یا بازی های کامپیوتر مشغول شوند ، به تنهایی قادر نخواهند بود که نکات آموزنده آن را فراگیرند . اما اگر کودکان و نوجوانان برنامه های تلویزیونی را همراه با نقد و توضیح بزرگترها مشاهده نمانید ، نکات آموزنده ای از آنها فراخواهند گرفت ، که منجر به رشد ذهنی و شخصیتی آنان خواهد شد.
حتی رسانه های دیداری و شنیداری همچون تلویزیون می توانند بهتر و کاربردی تر از راسانه های چاپی مانند روزنامه باشند، خصوصا در جهت رشد و شکوفایی کودکانی که هنوز قادر به خواندن و نوشتن نیستند.
عقیده ای که تلویزیون در آموزش کودکان می تواند وسیله ای مفید باشد، طی تحقیقاتی در دهه 1950 در انگلستان شکل گرفت . دورانی که تنها ده درصد خانواده ها دارای تلویزیون بودند و بنابراین امکان این تحقیق و پژوهش به راحتی انجام پذیر بود.
بیست سال پیش مارشال مک لوان یک تئوری انقلابی ارائه کرد مبنی بر اینکه : هر رسانه یک پیام است. به نظر او هر وسیله ای که برای ارتباط باشد بر کاربر خود اثرات اجتماعی و روانشناختی می گذارد ، نوعی شناخت و شیوه ای جهت تفکر .
این اثرات سازنده پیام رسانه می باشند. البته در زمان وی هنوز بازی های کامپیوتری بوجود نیامده بودند.
باوجود این هنوز هم در مورد تحقیقات علمی در مورد اثر روزنامه، رادیو ، تلویزیون ، کامپیوتر و بازی های کامپیوتری بر شناخت و تفکر در اول راه هستیم.
هر یک از این رسانه ها می تواند توانایی ها و محدودیت های خودش را داشته باشد. هرچند که می توانند در آموزش کودکان مفید باشند اما استفاده افراطی از آنها صحیح نیست .
کودکان همیشه برنامه ها و فیلم های تلویزیونی را مانند بزرگسالان درک نمی کنند. یکی از دوستانم می گفت کودک سه ساله اش همواره تصور می کرده که اگر سر یک هنرپیشه در کانالی تلویزیونی دیده می شود لابد بقیه قسمت های بدنش را در کانال های دیگر تلویزیون می توان مشاهده کرد و یا در هنگام تماشای فیلم «ای تی» وقتی الیوت در صفحه تلویزیون دیده نمی شد بارها می پرسید: پدر ، الیوت ، الیوت کجا رفت!؟
فهم و درک ما از سینما و تلویزیون بستگی به میزان آگاهی و شناخت ما از کد خوانی نشانه ای این رسانه دارد. برای مثال اگر تصویر A و تصویر B روی صفحه ظاهر شوند، بصورت پشت سر هم کوتاه و سریع ، کسی که با این کد خوانی آشناست، پیام را به این صورت دریافت می کند: A و B در یک زمان وجود دارند اما در مکان های متفاوت.
یاد گیری کد خوانی نشانه های تلویزیونی بعبارتی همانند فراگیری خواندن است، برخی عناصری که بیننده تلویزیون باید کد خوانی کند بصری هستند مانند : نزدیکی و دوری و زوم شدن تصاویر. تکنیک های دیگر سمعی هستند، مانند: صدای گوینده و یا خنده جمعیت و صدای موسیقی و...
علتی که باعث می شود گاهی کودکان برنامه های تلویزیون یا سینما را متوجه نشوند، همین عدم شناخت چگونگی تفسیر رابطه های میان صحنه هاست. زیرا این رابطه ها به ما اطلاعاتی راجع به فضا و زمان وقوع صحنه را می دهند.
بعنوان مثال دو تصویر مختلف و پیاپی ممکن است از یک صحنه ( یک فضا و یک مکان ) ولی از دو بعد متفاوت باشد .
تصاویر دستور خودشان را دارند، یعنی قواعدی برای هر صحنه یا شات وجود دارد . پس کافی نیست که دوربین به طور اتفاقی روی یک صحنه یا پلان متمرکز شود و تماشاچی را به حال خود بگذارد.
عناصر مهم یک تصویر عبارتند از : کمپوزیسیون = ترکیب / کادر بندی / شات (زوایا)
توانایی فهم و درک این تفاسیر بستگی به سطح رشد کودک دارد. تحقیقات نشان داده که اغلب کودکان زیر هفت سال توانایی درک و تفسیر صحنه ها ی تلویزیونی را همچون بزرگتر ها ندارند. آنان هر صحنه را بطور مستقل و بدون ارتباط با صحنه های دیگر در نظر می گیرند و حافظه آنها کیفیت مقطعی دارد.
برای کودکان یادگیری از طریق تلویزیون که همراه با تصاویر متحرک است هیجان و تأثیر بیشتری دارد تا خوندن کتاب حتی اگر کتابی مصور باشد.
کودکان دبستانی با دیدن یک واقعه تاریخی در تلویزیون می توانند خیلی بهتر آنرا به یاد بسپارند تا با خواندن آن در یک کتاب مصور.
در کشورهایی مانند سوئیس و انگلیس برای آموزش کودکان چهار تا هشت ساله از تلویزیون استفاده می شود.
طی تحقیقی کودکان پنج تا هفت ساله را در دو گروه آموزشی قرار دادند ، به گروه اول مراحل رشد بذر و تبدیل آن به گیاه توسط تصاویر انیمیشن نشان داده شد و به گروه دوم تنها یک سری تصاویر ثابت همراه با راوی .
کودکانی که تصاویر انیمیشنی دیده بودند رشد ریشه ها را بهتر متوجه شده بودند تا کودکانی که تنها تصاویر ثابتی از رشد بذرها دیده بودند .
تلویزیون و واقعیت اجتماعی
تحقیقات نشان داده که تلویزیون بر روابط اجتماعی کودکان و نوجوانان تأثیر می گذارد. همچنین از تأثیر تبلیغات تلویزیونی بر ذهن کودکان و نوجوانان نباید غافل شد. در کشورهای اروپایی نوجوانانی که به آگهی های بازرگانی تلویزیون توجه می کنند ، به زیبایی ظاهری خود بسیار توجه دارند و آنرا وسیله جذب جنس مخالف می دانند.
برخی سریالها و فیلم های تلویزیونی که نشاندهنده روابط و مسائل خانوادگی هستند،تأثیر بسزایی بر ذهن کودکان و نوجوانان می گذارند. نکته مهم اینست که یک سریال خانوادگی که محبوب بزرگسالان است و می تواند تأثیر مثبتی بر روابط زناشویی داشته باشد ، ممکن است برای نوجوانان تأثیر عکس و مخرب داشته باشد.
برنامه های تلویزیون می تواند اثر مثبتی بر پذیرش اقلیت ها در اجتماع داشته باشد. برای مثال در کشور کانادا که نژادهای مختلف در کنار هم زندگی می کنند، سریالی پخش می شود که می تواند تأثیر مثبتی بر روابط اجتماعی آنها بوجود بیاورد. در جوامع نژاد پرست کودکان سیاه نقش های ضعیفی نسبت به کودکان سفید در برنامه های تلویزیونی دارند، که این البته تأثیر یک جامعه نژادپرست بر تلویزیون است . اما با ساختن برنامه های تلویزیونی مناسب می توان بر جامعه تأثیر گذاشت و بمرور زمان حس نژادپرستی را در اینگونه جوامع تقلیل داد.
کودکان و نوجوانان از شخصیت های تلویزیونی بسیار تأثیر می گیرند، از آنها تقلید می کنند و با آنان همزاد پنداری می نمایند. تحقیقات نشان داده که برنامه های تلویزیونی می توانند هم باعث گسترش ترس در کودکان و هم باعث از بین بردن ترس آنان شوند. فیلم ها و سریال هایی که در آن روح و جن و حیوانات وحشی افسانه ای نشان داده می شود، می تواند باعث گسترش ترس کودک می شود. در عوض فیلم ها و سریال هایی که در آن دکتر و بیمارستان و آمپول و عمل جراحی نشان داده می شود ، می تواند از ترس کودکان و نوجوانان بکاهد.
تصاویر و برنامه هایی از کشورهای دیگر چه تأثیری دارند؟
یکی از جاذبه های تلویزیون نشان دادن تصاویر ی از کشورهای دنیا و آشنا کردن بینندگان با دیگر فرهنگ ها و جوامع است. بدین ترتیب کودکان و نوجوانان با دنیاهای دیگر و کودکان و نوجوانان سرزمین های دیگر آشنا می شوند و احساس نزدیکی با آنها می کنند.
تلویزیون می تواند نقش زیادی در مصرف گرایی داشته باشد. در کشورهایی مانند آمریکا که آگهی های بازرگانی دقایق زیادی از برنامه های تلویزیونی را بخود اختصاص می دهد ، کودکان و نوجوانان را تبدیل به مصرف کننده می کند. در کشور آمریکا کودکان بطور متوسط دو ساعت و نیم صرف تماشای برنامه های تلویزیونی می کنند.
همراهی والدین با کودکان در دیدن برنامه های تلویزیونی و تفسیر و نقد آن می تواند کمک شایانی به درک و فهم بهتر کودک از برنامه های تلویزیونی باشد.
کامپیوتر و بازی های کامپیوتری
آیا واقعیت دارد که بازی های تصویری (ویدئوگیم) اعتیاد آورند؟ دیوید بروکس طی تحقیقاتی بر 973 نوجوان در ایالت کالیفرنیا به این نتیجه رسید که 50 درصد آنان نصف وقت خود را به این بازی ها اختصاص می دهند.
این بازی ها برای کودکان و نوجوانان بسیار جذابند . بدین سبب که بر صفحه ای قرار دارند مانند صفحه تلویزیون، همراه با تصاویر متحرک بسیار جذاب. می توان گفت جذابیت بصری این بازی ها ست که کودکان و نوجوانان و حتی بزرگسالان را بسوی خود جذب می کند. دیگر ویژگی های جذاب آن صدا، سرعت و هیجان است.
بسیاری از کودکان و نوجوانان در پاسخ به سؤال من که تلویزیون را ترجیح می دهید یا بازی های ویدئویی، دومی را انتخاب کردند. یکی از آنان می گفت در این بازی ها من می توانم کسی را بکشم یا زنده کنم، اما در تلویزیون چنین امکانی وجود ندارد.
چرا والدین از بازی های تصویری( پلی استیشن) نگران هستند؟
یکی از عوامل نگرانی والدین فراگیری خشونت توسط اینگونه بازی هاست . نگرانی دیگر اینست که بازی های کامپیوتری باعث می شوند کودکان انزوا طلب شوند . همچنین اعتیاد به اینگونه بازی ها باعث می شود کودکان وقت زیادی را به آن اختصاص دهند و از فراگیری دروس مدرسه غافل بمانند.
کامپیوتر هم مانند تلویزیون از قدرت صفحه ای همراه با تصاویر متحرک و صدا برخوردارست . برای کودکان و نوجوانان جذابیت کامپیوتر حتی بیش از تلویزیون است . چرا که برخلاف تلویزیون آنان را بیشتر درگیر می کند . زیرا در آن شرکت دارند.
به طور مثال کودکی به من گفت : تلویزیون هر چه خودش می خواهد انجام می دهد، اما کامپیوتر هر آنچه من بخواهم انجام می دهد. کودک دیگری می گفت : کامپیوتر برایم هیجان بیشتری دارد ، چرا که می توانم به آن فرمان دهم و او آنرا اجرا می کند. کودک دیگری هم عقیده خود را اینگونه ابراز کرد: کامپیوتر را ترجیح می دهم زیرا با تلویزیون نمی توانم صحبت کنم و نظراتم را اعمال کنم . بنابراین کامپیوتر برای کودکان و نوجوانان جذاب تر از تلویزیون است.
بردن تلویزیون و کامپیوتر به مدارس برای آموزش کودکان می تواند مفید باشد . هر وسیله ای البته مزایا و معایب خود را دارد. همانطور که قبلا گفته شد وسایل ارتباط جمعی برای انتقال پیام هستند . روزنامه ، مجله ، رادیو ، تلویزیون پیام خود را بطور یکطرفه منتقل می کنند ، اما کامپیوتر با شرکت دادن مخاطب خود در ارسال پیام، انتقالی دوطرفه از پیام بوجود می آورد . یعنی هم انتقال دهنده و هم گیرنده پیام است . از آن می توان برای نوشتن و ذخیره سازی نوشته ها و عکس ها استفاده کرد ، حتی می توان بوسیله آن برنامه های گرافیکی ساخت.
مشخص نیست چه میزان استفاده از تلویزیون و کامپیوتر برای فردای کودک ما مناسب و مورد نیاز خواهد بود.
آنچه مسلم است اینست که جامعه نیاز به انسانهایی توانمند دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر