کدگشایی واژه ی جهنم
“جهنم” شكل عربی شده ی واژه ی “گِهینُّم” [Gehinnom] در زبان عبری است. زبان كهن تر و از همان شاخه ی زبان های سامی در منطقه ی بین النهرین و به معنی:
“دره ی پسر هینّوم” [“Valley of the Son of Hinnom”]
این دره در شهر اورشلیم، و در جنوب كوه صهیون واقع است، كه در زمان های قدیم محل سوزاندن زباله های شهر بوده. بعد ها، افراد آن منطقه، بر اساس اعتقاد خود، جنازه ی كسانی را كه از رستگاری نومید شده بودند، مثل آدمهایی را كه دست به خودكشی می زدند، در این مكان می سوزاندند.
اما اتفاق های دیگری هم در این منطقه رخ می داد. محل عبادت آن دسته از قوم بنی اسرائیل هایی بود كه به دین های كنعانی و فنیقی ایمان داشتند و پیكره هایی از خداهای آنها را مانند، “مُلِك” [Molech] و “باآل” [Ba’al] — در این دره ساخته بوده و عبادت می كردند.
ولی اندك اندك، نادانی قوت گرفت و منجر به پی آمدهای دهشناكی شد، و آنها در آن مكان، قربانی كردن را شروع كردند، و روزی، شخصی به نام هینّوم [Hinnom] ، فرزند خود را در آنجا قربانی كرد، و از آن پس، آن نقطه را “دره ی پسر هینّوم” نامیدند. Gey Ben-Hinnom ĝ-ben-hinnōm یا valley of the son of Hinnom
بعدها، واژه ی “پسر” [ben] نیز از آن كم شد، و به “گِهینُُّم” ]”دره ی هینّوم” [Gehinnom] كوتاه شد.
اینكه در ابتدا، آن دره، برای مردم، محلی برای از بین بردن زباله های خود بوده، و بعد، از روی خرافات و نادانی، آن را به عبادت گاه و قربان گاه تبدیل كرده اند؛ یا اینكه، بر عكس، از عبادتگاهی به زباله دانی پیشرفت كرده، خیلی آشكار نیست، و بسته به گمان و بینش ما دارد.
اما، شاید نكته مهم این باشد كه كل این ماجرا ها، بعد از سلیمان و داودِ قصه های سامی ها شروع می شود كه مربوط به سه هزار سال پیش اند، و می توان منشا “گِهینُّم” را در زبان پارسی كهن یافت. چرا كه بسیاری از واژگان و آئین های زبان و فرهنگ آریایی، در دوران های بعدی، به زبان و فرهنگ ِ مردم منطقه های دیگر از جمله یونانی و عبری راه پیدا كرد.
واژه ی اوستایی گَئِثانَنی [gaeθānani] كه در زبان كهن سانسكریت هم با كمی دگرگونی آوایی وجود دارد، در بر گیرنده ی ریشه ی واژگانی مانند “گیتی”، “كیهان” و “جهان”، و به معنای “جهان های زیرین” است كه به باور آریایی ها به هفت طبقه بودن دنیای مردگان اشاره دارد كه مكانی است سرد كه خود انعكاس دهنده ی ذهنیت ایرانی ها ی باستان است كه با توجه به موقعیت جغرافیایی زندگی خود، زمستان و سرما را سخت و عذاب آور می دانستند، بر خلاف قوم های سامی و اسرائیلی كه از گرمای سوزان رنج می بردند.
بهرحال، “جهنم”، كه گهگاه بصورت “جهنم دره” در زبان فارسی متداول است، دره ای در اورشلیم است كه در حال حاضر یكی از مراكز گردش گری آن شهر محسوب می شود. حتی افرادی در آن قربان گاه روزگاران قدیم، دراز می كشند تا تصویری از نادانی جنایتكارانه ی پیشینیان را بازسازی كنند
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر